Blad 'Confessioneel': De Nieuw(st)e Psalmberijming
Bron: 'Confessioneel' |Tekst: ds Adriaan Molenaar
De psalmen blijven boeien! De afgelopen jaren is dat wel gebleken uit het verschijnen van allerlei nieuwe psalmversies. Ik noem slechts 'Psalmen voor Nu', 'The Psalm Project', 'Levensliederen' of de bundel 'Heel mijn Ziel'. Blijkbaar willen mensen graag de psalmen blijven zingen, maar kunnen ze niet uit de voeten met de in de kerk gebruikelijke berijmingen.
Nu is er nóg een psalmenproject, dat de weinig bescheiden titel draagt 'De Nieuwe Psalmberijming'. Eind vorig jaar kwam een proefbundel uit met 30 nieuw berijmde psalmen. Wat is de insteek van deze berijming? Is ze bruikbaar in de eredienst? En voegt ze werkelijk iets nieuws toe?
De Nieuwe Psalmberijming (DNP) is ontstaan uit onvrede met het verouderde taalgebruik in de gebruikelijke psalmbundels. Tegelijk houdt ze vast aan de gebruikelijke melodieën, aangezien die bij zeer velen onuitwisbaar in het hoofd zitten en vertrouwd zijn. Het gaat dus uitsluitend om een nieuwe tekst op de oude wijs. Dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld 'Psalmen voor Nu', waar de nieuwe melodieën gebruik in de eredienst sterk in de weg staan.
De berijming uit het Liedboek is een halve eeuw oud en heeft een bepaald dichterlijk taalgebruik dat ver afstaat van de taal van nu. Vele voorbeelden zouden te geven zijn, ik noem slechts het voortdurende gebruik van 'gij'. DNP poogt een berijming te bieden die zowel Bijbelgetrouw als hedendaags is en dichterlijk jargon vermijdt. Enkele voorbeelden: geen 'gij', geen woorden als 'smart' of 'goedertierenheid', de hoorder wordt aangesproken met 'jou', geen samentrekkingen zoals 'kindren'. Een voorbeeld ter verduidelijking uit Psalm 91:
1. Wie thuis is bij de hoogste Heer
en schuilt in zijn ontferming,
die zegt: ‘Bij U leg ik mij neer,
mijn toevlucht, mijn bescherming.’
De vogelvanger spant zijn net,
de pest zal zich verbreiden –
maar over jou zal God, die redt,
zijn sterke vleugels spreiden.
DNP is een initiatief 'van onderop': niet in opdracht van een kerk of modaliteit, maar vanuit gevoelde behoefte in de praktijk. Jan Pieter Kuijper uit Apeldoorn begon een paar jaar geleden met herdichten van psalmen, en wegens positieve reacties is de sneeuwbal steeds verder gerold. Inmiddels staat een interkerkelijk team van dichters hem bij met daaromheen nog een flinke schil van meelezers en andere medewerkers. Bijna wekelijks wordt momenteel een nieuwe berijming voltooid. Er zijn op het moment van schrijven circa 80 psalmen berijmd, ze zijn alle te vinden op de website van het project: www.denieuwepsalmberijming.nl. Hier is ook een uitgebreid document met uitgangspunten voor de berijming te vinden.
De werkwijze bij DNP is even hedendaags als de inhoud: je zou kunnen zeggen dat deze berijming via een soort 'crowdfunding' tot stand komt op internet. Uit een grote groep mensen draagt ieder iets bij. De dichters overleggen online over hun berijmingen, en als er een min of meer uitgekristalliseerde versie van een psalm is ontstaan gaat deze per mail naar een uitgebreide meeleesgroep die commentaar levert. Hierin zijn predikanten te vinden en andere theologen, maar ook bv. iemand met een redactiebureau, een organist en dichteres Ria Borkent. Het commentaar van de meelezers leidt gewoonlijk tot aanpassingen waardoor de tekst nog Bijbelgetrouwe, dichterlijker en/of natuurlijker wordt. Uiteindelijk wordt de voltooide psalm op de site geplaatst en er worden beamsheets van gemaakt en soms een filmpje.
Dit laatste zegt meteen iets over de doelgroep. Kort gezegd is DNP gericht op orthodoxe kerken met een beamer. Op de website van het project zijn vele 'testimonials' te vinden van predikanten die uit deze berijming laten zingen. Deze komen voornamelijk uit de Protestantse Kerk en uit de CGK/NGK/GKV-hoek. In de onlangs uitgekomen bundel 'Weerklank' voor Gereformeerde Bonds-gemeenten zijn ook 6 psalmen van DNP te vinden.
Het lijkt erop dat de berijmingen van DNP langzaam maar zeker hun weg vinden omdat ze in een behoefte voorzien. Ook in confessionele kring zou deze berijming m.i. goed passen. Wie meer wil weten bestelt de proefbundel (bijna uitverkocht) of bezoekt de site. Inmiddels wordt gestaag doorgewerkt richting de 150 berijmingen!