EO Visie: 'Oude psalmen verrassend nieuw en actueel'
Ofschoon nieuwe liedbundels elkaar in hoog tempo opvolgen, is er een groep christenen die nog graag de 'oude' psalmberijming van 1773 zingt. Jan Pieter Kuijper groeide ermee op en wordt er nog vaak door bemoedigd. In EO Door de Week vertelt hij waarom hij het initiatief nam voor De Nieuwe Psalmberijming. "Het zou jammer zijn als die mooie Geneefse melodieën verdwijnen, omdat de teksten verouderd zijn."
"In onze kerkdiensten worden vaak psalmverzen opgegeven die we zonder uitleg niet meer snappen," zegt Kuijper. Wie kan zich nog iets voorstellen bij 'stiet toch dit rot' of "s lands historieblaân'? "En je kunt met goed fatsoen ook niet meer zingen over 'een volle beek van wellust', een woord dat tegenwoordig een heel andere betekenis heeft. Psalmberijmingen zijn een product van hun tijd. Dat geldt voor de berijming van 1773, maar ook voor die van 1967." Kuijper richtte de stichting Dicht bij de Bijbel op, die tot doel heeft de oude psalmen opnieuw te berijmen. Omdat hij het project combineert met een drukke baan als manager bij een softwarebedrijf, is hij blij dat hij het niet alleen hoeft te doen. Samen met vier anderen (theologen en een neerlandicus) dicht hij volledig nieuwe teksten bij de Geneefse melodieën.
Waarom houden jullie vast aan die oude melodieën? Sommige psalmen liggen lastig in het gehoor en worden niet zo vaak gezongen.
"Ik vraag me af of de melodie altijd het bezwaar is. Volgens mij zingen we sommige psalmen juist vanwege de inhoud niet zo graag. Denk maar aan wraakpsalmen. Bovendien bestaan er al berijmingen met mooie nieuwe teksten én melodieën, zoals Psalmen voor Nu. Wij hebben ervoor gekozen de bekende melodieën in hun geheel te behouden."
Minder opvulling
"De teksten zijn wat beknopter dan die van de meeste andere berijmingen," benadrukt Kuijper. "Vooral het verschil met '1773' is in dit opzicht groot. We voegen zo min mogelijk woorden toe, wat vroeger vaak gebeurde om de verzen op te vullen. Om een voorbeeld te noemen: wij zingen bij huwelijks- en bevestigingsdiensten graag en vaak 'En knielt eerbiedig voor Hem neer' uit Psalm 134, terwijl je die regel in de Bijbel niet terugvindt. Feitelijk staat er het tegenovergestelde: 'Hef je handen omhoog in gebed,' wat je doorgaans staande doet. Maar ook ten opzichte van de berijming uit het Liedboek voor de Kerken zijn we compacter."
Sleutelen aan zo'n vertrouwde berijming kan gevoelig liggen. Hoe wordt dit initiatief ontvangen?
"Ik merk dat er in de gereformeerde gezindte een zoektocht gaande is. Na de komst van de Herziene Statenvertaling is het besef gegroeid dat er een keer een andere berijming moet komen," zegt Kuijper, die ook begrijpt dat er mensen zijn die de oude, vertrouwde psalmen willen blijven zingen. "Dat mag natuurlijk, maar onze stichting wil daarnaast een eigentijdse berijming bieden die dicht bij de Bijbel blijft. We hopen dat die oude woorden verrassend nieuw en actueel zullen klinken."
Dit hoeft dus niet per se de nieuwe standaard te worden?
"Het zou mooi zijn als het daar een keer van komt, maar veel kerken gebruiken een beamer, waardoor de gemeente uit meerdere psalm- en liedbundels kan zingen. Zo kan De Nieuwe Psalmberijming naast andere berijmingen gezongen worden."
Presentatie eerste bundel
Stichting Dicht Bij de Bijbel presenteert zaterdag 7 november om 20.00 uur in de Ebenhaëzerkerk te Apeldoorn de eerste bundel. Hierin staan dertig nieuwe berijmingen van bekende psalmen. Muzikale medewerking verlenen het combo van De Nieuwe Psalmberijming, de TUA-cantorij onder leiding van Wouter Beinema, en de organisten Arjan Versluis en Chiel Jan van Hofwegen. De stichting heeft een eigen band opgericht om de psalmen ook op een eigentijdse manier te presenteren. Zo heeft Elise Mannah onder begeleiding Psalm 51 gezongen. Luister donderdagavond alvast naar een voorproefje van deze opname in EO Door de Week.