De Bijbel.nl: Schatgraven in de psalmen
Bron: De Bijbel.nl | Tekst: Jan Pieter Kuijper, initiatiefnemer en dichter van De Nieuwe Psalmberijming
Ik houd van de psalmen en leerde in mijn kinderjaren veel berijmde verzen uit het hoofd. Bij hoogte- en dieptepunten in het leven komen die versregels als vanzelf naar boven. Dat is waardevol. Van alle boeken uit het Oude Testament zijn de psalmen het meest geciteerd in het Nieuwe Testament. Ook Jezus citeerde vaak uit de psalmen. Van de 35 psalmcitaten uit de evangeliën zijn er 16 van Jezus. Zelfs op weg naar het kruis zong hij uit de psalmen: het zogenaamde hallel.
De psalmen van 3000 jaar geleden zijn nog steeds actueel, maar de bestaande berijmingen op de Geneefse melodieën hebben een verouderd taalkleed. Taal veranderd nu eenmaal en er ontstond een kloof tussen de taal die gesproken wordt en de taal die gezongen wordt. Bij een zin als ‘Een volle beek van wellust maakt hier elk in liefde dronken’ (Psalm 36 uit de berijming van 1773) krijg je nu toch andere associaties en ‘Gebenedijd zijn grote naam’ (Psalm 100 uit het Liedboek) is ook niet echt eigentijds. Zo zijn er talloze voorbeelden te noemen. De psalmen komen dichterbij als we God kunnen prijzen en ook onze zorgen zingend voor Hem neer kunnen leggen in de taal van nu. Daarom heb ik zes jaar geleden het initiatief genomen om 150 eigentijdse nieuwe berijmingen te schrijven: De Nieuwe Psalmberijming.
Al snel sloten zich andere dichters bij het project aan. Het was daarom belangrijk dat we met elkaar afspraken maakten hoe we te werk wilden gaan. Dit legden we vast in onze uitgangspunten, om de eenheid te bewaken in de teksten. Daarnaast hebben we een meeleesgroep samengesteld met theologen, musici en neerlandici die steeds de conceptteksten beoordeelden en feedback gaven. De definitieve teksten werden online gezet, inclusief beamsheets met muzieknotatie. Hier werd meteen veel gebruik van gemaakt. Er was kennelijk een grote behoefte aan een eigentijdse berijming. DNP werd al snel in een groot aantal kerken gezongen, ondanks dat het project nog niet klaar was. Dat stemde dankbaar en stimuleerde om door te gaan.
Vanaf het begin was het doel om alle 150 psalmen te berijmen, dus ook de psalmen die minder bekend zijn en minder vaak gezongen worden. Het is interessant om een antwoord te vinden op de vraag hoe het komt dat sommige psalmen zo onbekend zijn of niet vaak gezongen worden. Komt het omdat de melodieën lastig te zingen zijn of omdat de teksten minder aansprekend zijn? Ik denk toch vooral het laatste, maar vraag me dan af waarom bijvoorbeeld Psalm 104 zo weinig gezongen wordt. Een scheppingslied met aansprekende beelden, een prachtige natuurfilm. Aan de tekst ligt het niet. Ook aan de melodie niet, lijkt me. Zo moeilijk of lastig zingbaar is deze niet.
Ik heb in de zes jaar dat ik aan DNP gewerkt heb schatten opgediept in de psalmen. Prachtige, diepe woorden. Ik heb melodieën leren waarderen die ik niet kende, maar die makkelijk gezongen zouden kunnen worden. Neem Psalm 10 met de troostrijke regels ‘Voor mensen die geheel zijn vastgelopen/houdt U uw armen vol ontferming open.’
Het was in de afgelopen zes jaar niet alleen inspiratie, er kwam ook vaak transpiratie bij kijken. Hoe ga je om met de wraakpsalmen, zoals Psalm 58? Wat moeten wij in deze tijd met kinderen die tegen de rotsen verpletterd worden (slot van Psalm 137)? Het zijn lastige dilemma’s. Toch hebben we geprobeerd de teksten te laten zeggen wat ze ons te zeggen hebben, om de woorden van God recht te doen. DNP zou erg dun geworden zijn als we alleen maar de bekende en aansprekende psalmen berijmd zouden hebben. En ook in de wraakpsalmen is troost te vinden. Ze stammen uit een tijd toen er nog geen wetboek van strafrecht was en leggen de wraak bij God neer. Het geeft rust om het onrecht in Gods handen te kunnen leggen.
Nu het project na een laatste, intensieve revisieronde klaar is, wordt me vaak de vraag gesteld: ‘Wat vind je de mooiste psalm?’ Of: ‘Welke psalm heeft je het meest geraakt?’ Ik kan er geen antwoord op geven. Ik ben zes jaar aan het schatgraven geweest en in elke psalm is een schat te vinden. Het psalter als geheel is prachtig: klaagzangen, gebeden, lofliederen, aanbiddingsliederen, ze zijn er allemaal in te vinden. Ik hoop dat ook een volgende generatie de liefde van God voor mensen en van mensen voor God zal ontdekken in de psalmen. Ik bid dat De Nieuwe Psalmberijming gezegend zal worden door de Heer die in de psalmen bezongen wordt.
Juich voor de HEER om Hem te loven;
oprechte mensen, huldig Hem.
Haal uit je hart een lied naar boven;
leg alle liefde in je stem.
Zing bij de akkoorden;
speel met nieuwe woorden;
zing bij harp en luit.
Maak de mooiste klanken
om de HEER te danken;
zing het vrolijk uit.
Psalm 33:1 uit De Nieuwe Psalmberijming